افزایش نرخ ارز، هزینه‌های ترانزیت خارجی از ابتدای سال تاکنون را سه‌ونیم برابر افزایش داده است. در رایزنی‌های صورت‌گرفته بین سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای و بانک مرکزی بنا بود پنج بانک عامل، تخصیص ارز به رانندگان حمل و نقل زمینی(جاده ای) را در برنامه‌های خود قرار دهند؛ اتفاقی که رخ نداد و سبب شد تا مشکلات ارزی، تردد در مرزها را با شدت بیشتری کاهش دهد.
خبرها از مرز بازرگان حاکی از آن است که اگر پیش‌تر در این مسیر، روزانه حدود چهل تا پنجاه تردد کامیون حمل و نقل زمینی به خارج از مرز انجام می‌شد، حالا به تردد چهار تا پنج کامیون کاهش یافته است. این مسئله هرچند تنها به مشکل ارزی رانندگان بازنمی‌گردد و پای نقل‌وانتقالات ارزی در سیستم بانکی جهانی نیز در میان است، اما تعلل بانک‌های عامل و عدم اجرای بخشنامه بانک مرکزی، این معضل را تا امروز کش‌دار کرده است.
در این رابطه به تشریح وضعیت کامیون‌ها و شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی پرداخته می شود . در تصمیمات دولتی گاهی رگه‌های قوی‌ای از خودتحریمی دیده می‌شود و تصمیماتی گرفته می‌شود که بر گلوی ترانزیت فشار وارد می کند . در ده روز گذشته با یک تصمیم نادرست فروش سوخت به کامیون‌های ایرانی در مرز بازرگان از ۳۳۰۰ به ۳۹۰۰ تومان افزایش یافت که خلاف بخشنامه‌های دولت است و دولت باید قیمت حامل‌های انرژی را برای ناوگان ایرانی بالا ببرد. یعنی به‌جای اینکه به کامیون‌های ترانزیتی کشورمان مثل کشورهای همسایه یارانه دهیم با این تصمیمات در حال جریمه آنها هستیم و سوخت را هم به قیمت اروپا به کامیون ایرانی تحویل می دهیم .
هم‌زمان با افزایش هزینه‌های ترانزیت شاهد هستیم هنوز ارزی به رانندگان مسیرهای حمل و نقل بین‌المللی زمینی اختصاص نیافته است. مسئول سرگردانی ارزی رانندگان کیست؟
تا این زمان حتی یک یورو ارز به بخش رانندگان بین‌المللی تخصیص پیدا نکرده و فعالان خطوط حمل و نقل زمینی(جاده ای) مجبور هستند ارز موردنیاز برای تردد و هزینه در اروپا را از بازار آزاد و با قیمت‌های گران تهیه کنند.
از خرید سوخت تا تأمین مایحتاج خوراکی رانندگان ترانزیت به ارز پرداخت می‌شود و اینکه مقصر این وضعیت کیست را باید وزارت راه‌وشهرسازی، بانک مرکزی، بانک‌های عامل یا سازمان راهداری پاسخ دهد. در هر حال بخشنامه بانک مرکزی تا این زمان عملی نشده است و متأسفانه بانک‌های عاملی هم که در تهران برای تخصیص ارز معرفی شدند فعلاً کاری برای رانندگان نکرده‌اند. ضمن اینکه متأسفانه هیچ‌یک از جلسات شرکت‌های حمل‌ونقلی با سازمان راهداری و بانک‌های عامل هم به نتیجه منجر نشده است...
با خود بخشنامه ارزی بانک مرکزی مخالفت می‌شود یا متولی اجرا مشخص نیست؟
کسی با خود بخشنامه مخالفت نمی‌کند فقط مسئولیت را به یکدیگر انتقال می‌دهند و متأسفانه آنقدر موضوع را درگیر بوروکراسی کرده‌اند که عملا این اتفاق هنوز رخ نداده است. هنوز هیچ‌کس نگفته است که ارز دولتی به راننده ترانزیت داده نمی‌شود یا با بخشنامه بانک مرکزی مخالف هستیم اما عملاً بخشنامه بانک مرکزی درگیر بوروکراسی شده است و روی زمین مانده است. ما در هر مرحله برای پیشبرد و اجرایی‌شدن این بخشنامه کار مهمی انجام دادیم.
ابتدا این بحث مطرح بود که سیستم بارنامه برخط به سیستم بانک‌های عامل متصل شود که این اتفاق حدود یک ماه پیش رخ داد و سیستم‌های سازمان راهداری به بانک‌های عامل متصل شد. ما در هر مرحله از مذاکرات یک موضوع داشتیم که سعی کردیم آن را حل کنیم. آخرین پیگیری‌های ما در هفته گذشته بود که جلسه مشترکی در خود سازمان بین نمایندگان شرکت‌های حمل‌ونقلی و بانک‌های عامل سازمان راهداری برگزار شد اما تاکنون منجر به اتخاذ نتیجه نشده است.
در این شرایط وضعیت ترانزیت ما چگونه است؟
حمل‌ونقل بین‌المللی ما در حال حذف از سیستم ترانزیت منطقه است و بیشتر تجار، واردکنندگان و صادرکنندگان ایرانی چون امکان نقل‌وانتقال ارز و کرایه حمل را ندارند ترجیح می‌دهند از طریق ناوگان خارجی این کار را انجام دهند و ناوگان ایرانی در این شرایط از غافله عقب مانده است.
یعنی به‌جای اینکه به کامیون‌های ترانزیتی کشورمان مثل کشورهای همسایه یارانه دهیم اکنون با این تصمیمات در حال جریمه آنها هم هستیم و سوخت را هم به قیمت اروپا به کامیون ایرانی می‌دهیم. این در حالی است که کامیون ایرانی که حامل کالای ایرانی است باید پشتیبانی شود و نباید به‌جای اینکه گازوییل با قیمت جایگاه یعنی لیتری ۶۰۰ تومان به آن تعلق بگیرد چند برابر این رقم گازوییل بزند. اکنون کامیون ایرانی هنگام خروج از بازرگان گازوییل را لیتری ۳۹۰۰ می‌زند و این افزایش قیمت سوخت افزایش قیمت تمام‌شده حمل را بالا می‌برد.
قبلا این تصمیم گرفته شد که به دلیل جلوگیری از قاچاق سوخت به کشور همسایه قیمت سوخت در مرزها به قیمت کشورهای همسایه افزایش یابد اما کسی نگفته بود کامیون ایرانی حامل بار ایرانی هم با همین نرخ گازوییل بزند. این تصمیم توان رقابت ناوگان ایرانی را کاهش داده است و تن رنجور حمل‌ونقل بین‌المللی روز به روز ضعیف‌تر می‌شود.
در این شرایط شاهد شیفت رانندگان ترانزیت به حمل و نقل زمینی(جاده ای) بارهای داخلی هستیم. رانندگان ترانزیت به ما می‌گویند افزایش هزینه‌های ترانزیت بارگیری در خطوط بین‌المللی را گران کرده است و به حمل بار داخلی روی می‌آورند.
متأسفانه حمل‌ونقل بین‌المللی درگیر خودتحریمی شده است که عملا باعث کاهش توان رقابتی ناوگان شده است. وقتی قیمت ارز چنین جهشی پیدا می‌کند و کرایه حمل افزایش می‌یابد عملا قیمت تمام‌شده همه کالاها بالا می‌رود.
هر روز موضوعی را اضافه می‌کنند و ترانزیت را دچار آسیب شدید کرده‌اند. وضعیت حمل و نقل بین‌المللی کشور به‌شدت نگران‌کننده است و به‌شدت توان رقابتی کامیون‌ها و شرکت‌های بین‌المللی کاهش پیدا کرده است و ازآنجایی‌که شرکت‌های حمل‌ونقلی امکان نقل‌وانتقال کرایه حمل حتی از طریق صرافی‌های مجاز ندارند عملا نمی‌توانند هیچ‌گونه باری را حمل کنند و هیچ‌گونه ارز دولتی نمی‌تواند حواله شود وضعیت ما به‌شدت نگران‌کننده است به همین دلیل کامیون ایرانی مجبور می‌شود به‌جای خطوط بین‌المللی در داخل بار جابه‌جا کند و این یک فشار مضاعفی است بر وزارت راه‌وشهرسازی و سیستم توزیع داخلی که همین الآن درگیر کمبود بار است. رانندگان داخلی با کمبود بار مواجه هستند و اضافه‌شدن ۲۰ هزار ناوگان فعال در بخش ترانزیت بر کامیون‌های داخلی معلوم نیست چه فشاری را بر این بخش تحمیل می‌کند.
در برخی استان‌های مثل استان خراسان رضوی شاهد زمزمه لغو پروانه و ورشکستگی شرکت‌های بین‌المللی هستیم.
این فقط وضعیت شرکت‌های ما در استان خراسان نیست بلکه در تمام کشور وضعیت همین است. شرکت‌های حمل‌ونقلی در حال تعدیل نیرو هستند که بعد از آن با شکایت‌های وزارت کار مواجه می‌شوند و حمل و نقل بین‌المللی درگیر کش‌وقوس‌های اداری و شکایت می‌شود. اوضاعی که الآن شرکت‌های حمل‌ونقلی دارند بسیار سخت است و این باعث شده تعدادی از شرکت‌ها با این وضعیت عطایش را به لقایش ببخشند و در آینده با تصمیم‌گیری مجدد کار کنند.