حمل و نقل بین المللی کشور های ترکیه و جمهوری آذربایجان از مسیر های ترانزیتی ایران و اتفاقات اخیر و آخرین اخبار توسعه این فرایند ها ، در این خبر ارسالی بررسی شده اند .
مدیرکل ترانزیت سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای بیان کرد : " عبور کالای تجاری از کریدورهای ترانزیت کشور برای ما درآمدزایی دارد " . وی درباره پیشنهاد ترکیه برای عبور کالای ترانزیتی از ایران و بندر بوشهر برای رسیدن به خلیج فارس گفت: ترک‌ها از امروز می‌توانند از مسیر ترانزیتی ایران استفاده کنند و البته باید هزینه آن را هم طبق قوانین ما پرداخت کنند.
با توجه به اخبار ارسالی ، چندی پیش رئیس اتحادیه ترابری بین‌المللی ترکیه اعلام کرد شرکت‌های لجستیکی حمل کالا در ترکیه از 23 آوریل (سوم اردیبهشت 94) به جای عبور از کشور مصر، برای سفر به کشورهای حاشیه خلیج فارس از جاده های ترانزیتی ایران استفاده خواهند کرد و ایشان توافق کردهاند که از مسیر ترانزیتی ایران عبور کنند. این اتفاق پس از آن افتاد که مصر از تمدید قرارداد ترانزیت خود با ترکیه خودداری ورزید.
محمدجواد عطرچیان در این‌باره گفت : از پیشنهاد بخش حمل و نقل بین‌المللی ترکیه برای استفاده از مسیر ترانزیتی ایران و بندر بوشهر برای رسیدن به کشورهای عربی و خلیج فارس استقبال می‌کنیم، اما در حال حاضر ترکیه هیچ مذاکره‌ای درباره عبور ترانزیتی از ایران و بندر بوشهر نداشته
وی در ادامه گفت: به احتمال زیاد ترک‌ها برای رسیدن به خلیج فارس قصد دارند از محل بندر بوشهر و استفاده از کشتی‌های رول‌آن استفاده کنند . کشتی رول آن/رول آف Roll-on/roll-off به وسیلهٔ نقلیهٔ آبی گویند که وظیفهٔ حملونقل و جابه‌جایی وسایل نقلیهٔ زمینی چرخ‌دار مثل اتومبیل‌ها، ماشین‌های سنگین، تریلر و واگن‌ها را دارد که به داخل کشتی رانده می‌شوند) و ظاهراً کشور ترکیه قصد استفاده از مسیر کانال سوئز به دلیل قیمت بالا را نخواهد داشت.
مدیرکل دفتر ترانزیت و پایانه‌های مرزی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای بیان کرد: اگر ترک ها تقاضای انعقاد قرارداد داشته باشند حتماً استقبال می‌کنیم و هر کشور دیگری هم که بخواهد از مسیر ترانزیتی ایران برای عبور کالاهای خود استفاده کند، قطعاً با استقبال ایران مواجه خواهد شد.
عطرچیان چنین بیان کرد: رویکرد جدید و جدی وزارت راه و شهرسازی و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای ، بهره‌مندی از توانمندی های بخش خصوصی و صاحبان شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی و تشکل‌های صنفی مربوطه است که در زمینه ترانزیت نقش‌آفرینی مناسبی داشته‌اند.
مدیرکل دفتر ترانزیت و پایانه‌های مرزی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای با اشاره بر اینکه تلاش ایران برای افزایش هرچه بیشتر سهم اقتصادی ترانزیت در منطقه، اضافه کرد: جمهوری اسلامی ایران می‌تواند قطب ترانزیت در منطقه باشد، بنابراین شناسایی ظرفیت‌های جغرافیایی و برقراری روابط دیپلماسی بین کشورهای همسایه و منطقه آسیا در دستور کار قرار دارد تا با رشد و توسعه قابلیت‌های موجود و با مدیریت صحیح، شاهد رشد روند ترانزیت باشیم .
پیش از این «فاتح سنر» رئیس اتحادیه ترابری بین‌المللی ترکیه گفته بود که شرکت‌های لجستیکی ترکیه می خواهند از 23 آوریل (سوم اردیبهشت 94) به جای عبور از مصر برای سفر به کشورهای حاشیه خلیج فارس از مسیر ترانزیتی ایران رجوع کنند .
مقامات مصر اعلام کردهاند که توافق ایجاد شده میان ترکیه و مصر که شرکت‌های ترکیه‌ای را قادر می‌ساخت تا با استفاده از کشتی‌های مخصوص حمل محموله‌های چرخ‌دار به بندر الکساندریا و پس از آن از طریق جاده به کشورهای عربی دسترسی پیدا کنند، تمدید نخواهد شد.
پایان یافتن مهلت توافق ترکیه و مصر در 23 آوریل، شرکت‌های لجستیکی ترکیه را مجبور کرده است تا از مسیرهای جایگزین استفاده کنند.
بنا به گفته فاتح سنر، ترکیه در حال بررسی دو مسیر جایگزین است ؛یکی از آنها انتقال کامیون‌های ترک به وسیله کشتی «رول آن» از طریق کانال سوئز بدون استفاده از مسیر خشکی مصر و دیگری مسیر ترانزیتی جدید ایران که حمل با کشتی «رول آن» را شامل می‌شود و انتظار می‌رود که هزینه‌ها با این مسیر به نصف کاهش یابد.
با توجه به گفته های رئیس اتحادیه ترابری بین‌المللی ترکیه جایگزین نخست (مسیر کانال سوئز) حدود یک‌هزار دلار گران‌تر از مسیر کنونی هزینه خواهد داشت اما زمان سفر به میزان قابل توجهی کمتر می شود که انتقال‌دهندگان را قادر می‌سازد تا محموله‌های خود را با انواع کالاهای متنوع ، هماهنگ سازند.
با این حال به نظر می رسد ترک‌ها نمی‌خواهند که تلاش‌های خود را تنها بر یک مسیر متمرکز کنند، بنا به گفته سنر، مسیر ایران که از پایانه گمرکی گوربولاک ترکیه در مرز ایران گذر می کند و به بندر بوشهر می‌رسد و سپس با استفاده از کشتی رول آن به بنادر کشورهای عربی متصل می شود ، جایگزین دوم و ارزان‌تر می باشد .
البته سنر مدعی شده که ما توافق کرده‌ایم که از مسیر ترانزیت ایران عبور کنیم و هزینه‌ی بیشتری نمی‌پردازیم، مسیر به سمت بندر بوشهر ایران و عبور از قطر و دبی از طریق کشتی رول‌آن راه حلی است که هزینه‌ها را تا حدود نصف کاهش می دهد و مذاکرات در این زمینه را آغاز کرده‌ایم. تاکنون هیچ مانعی برای استفاده از این مسیر وجود ندارد ، ما تنها مذاکره می‌کنیم تا ظرفیت این مسیر را با اقداماتی نظیر افزایش کشتی‌های رول‌آن تقویت کنیم، حتی اکنون کامیون‌های ما در حال استفاده از این مسیر هستند .
ایران به عنوان چهارراه ترانزیتی منطقه ، موقعیت جغرافیایی مناسبی برای جذب بارهای ترانزیتی کشورها و کسب درآمد مطلوب دارد و رشد عبور ترانزیت از کشور موجب افزایش درآمدزایی و مصداق کامل اقتصاد مقاومتی است.
مدیرکل دفتر ترانزیت و پایانه‌های مرزی سازمان راهداری با بیان اینکه مرز زمینی ایران و ترکیه در حالت عادی قرار دارد، گفت: با توجه به زیرساخت‌های موجود، مرزها توان رساندن ترانزیت به 30 میلیارد دلار در سال را خواهند داشت.
محمدجواد عطرچیان ، تصریح کرد: با توجه به توافقات بین ایران و ترکیه در وضعیت فعلی مرز دو کشور در حالت عادی قرار دارد و هیچ ترافیکی در مرز بازرگان به چشم نمی‌خورد. با توجه به توافقات جدید صورت‌گرفته بین روسای جمهور دو کشور می‌توانیم از ظرفیت‌های موجود در پایانه‌های مرزی استفاده و تمام هدف تجارت 30 میلیارد دلاری بین ایران و ترکیه را محقق کنیم .
وی خاطرنشان کرد: در صورتی که مذاکرات بازرگانان دو کشور برای افزایش سهم ترانزیتی میان دو همسایه منطقه‌ای ایران و ترکیه به نتیجه برسد، قطعا با استفاده از این توان در حوزه حمل و نقل ریلی با قطار و کامیون‌های ترانزیتی می‌توان آن را اجرایی کرد.
عطرچیان در پاسخ به این سوال که آیا در سفر اردوغان به تهران صحبتی از توافق جدید درباره مرز ترانزیتی ایران و ترکیه شده است ، گفت : آنچه در حال حاضر از سوی دو کشور انجام می‌شود، همان توافق کامل و جامعی است که نیازها و اهداف دو کشور را تامین خواهد کرد . ایران از همان ابتدا نیز مشکلی برای تجارت حمل و نقل بین المللی با ترکیه نداشت و تلاش ما بر این بوده است که پیشنهادهای ترکیه را نیز عملی کنیم.
مدیرکل دفتر ترانزیت و پایانه‌های مرزی سازمان راهداری اضافه کرد: ترک‌ها درخواست داشتند که امکان پلمب مخازن سوخت کامیون‌هایشان را فراهم سازیم تا بحث مابه‌التفاوت را در داخل کشور خود حل کنند. ایران از همان ابتدا با این درخواست مشکلی نداشت و فاصله ای که در این میان ایجاد شد تنها به دلیل آماده نبودن کامیون‌های ترکی بود.
در حال حاضر جز روزهای خاصی که به دلیل ترافیک بالای کامیون‌ها از سمت ترکیه صفی از کامیون‌ها شکل می گیرد، مرز بازرگان بدون محدودیت به کار خود ادامه می‌دهد و ایران با توجه به حسن نیتی که در طول ماه‌ها و سال‌های گذشته نشان داده در راستای تقویت مناسبات خود با ترکیه قدم بر می دارد.
در مرز مشترک ایران و ترکیه به دلیل اقدام یک‌جانبه ترک‌ها محدودیت‌هایی در حرکت کامیون‌های ترانزیتی به وجود آمد، در طول ماه‌های گذشته با تلاش دو طرف این اختلافات حل شد و دو کشور نسبت به برداشتن قدم‌های بزرگ در راستای اهداف تجاری خود حرکت کردهاند. در سفر چند روز گذشته آقای اردوغان به تهران نیز روسای جمهور دو کشور با اعلام حسن نیت خود نسبت به لزوم گسترش روابط اقتصادی دوجانبه، اعلام کردند که هدف اقتصادی برای آینده نزدیک حجم مناسبات اقتصادی از 14 میلیارد دلار فعلی به 30 میلیارد دلار خواهد بود .
مديرکل حملونقل و پايانه‌هاي استان آذربايجان غربي به کاهش صف انتظار کاميون‌ها در مرز ترکيه اشاره کرد و گفت: البته آن سوي مرز ايران نيز نزديک ۲۰۰ دستگاه کاميون در صف انتظار هستند تا مراحل دريافت مجوز خروج را از مسوولان کشور ترکیه دريافت کنند و وارد ايران شوند.
مجتبي رحماني رضائيه، مديرکل حملونقل و پايانه‌هاي استان آذربايجان غربي ، در خصوص آخرين وضعيت پذيرش کاميون در مرز ترکيه گفت: تا ۱۰ روز پيش عبور و مرور کاميون‌ها از مرز دو کشور حالت عادي داشت و حدود ۵۰۰ تا ۵۷۰ خودرو در مرز ايران و ۵۰۰ تا ۵۷۰ دستگاه خودرو در مرز ترکيه پذيرش مي‌شدند اما طرف ترک ميزان پذيرش کاميون در مرز خود را به کاهش داد و دلیل آنرا کمبود نيروي انساني براي کنترل و پلمب باک اعلام کرد.
وي با اشاره به ترافیک ۹ کيلومتري کاميون‌هاي در انتظار پذيرش در مرز ترکيه اضافه کرد : چندين بار رايزني با مسئولان ترک براي رفع مشکل پذيرش کاميون در مرز ترکيه انجام شده و امروز تعداد کاميون‌هاي منتظر پذيرش در مرز ترکيه به ۴۵۰ خودروی ايراني و خارجي کاهش يافت که البته آن‌سوي مرز ايران نيز نزديک ۲۰۰ کاميون در صف انتظار هستند تا مراحل دريافت مجوز خروج را از مسوولان ترک دريافت کنند و وارد ايران بشوند.
مديرکل حملونقل و پايانه‌هاي استان آذربايجان غربي يادآوری کرد : مرز ايران براي پذيرش کاميون‌ها مشکلي ندارد و صف ايجادشده در مرز ترکيه به دليل طولاني شدن زمان مراحل کنترل خودروها در پايانه مرزي طرف ترک به وجود آمده است .
مدیر پایانه مرزی بازرگان چنین گفت که: با اتخاذ محدودیت جدید از سوی ترکیه برای کامیون‌های ایرانی، ترکیه خلاف تفاهم عمل کرده است.
“آیدین رحمانی” منطقه آذربایجان غربی ، گفت: علیرغم تفاهم ایران و ترکیه در مورد تسهیل حمل و نقل بین دو کشور، ترکیه عملا این تفاهم را نقض کرد .
وی افزود: جدیدترین محدودیت‌های که روز گذشته(چهارشنبه) ازطرف کشور ترکیه صورت گرفت ، محدودیت ذخیره ۳۲ لیتر گازوئیل برای کامیون‌های ایرانی به ازای هر ۱۰۰کیلومتر است و در غیر اینصورت کامیون‌ها عودت می‌شوند.
در توافق بین وزیران ارتباطات بین دو کشور چنین محدودیت‌هایی وجود نداشت پس ترکیه عملا بر خلاف تفاهم عمل کرده است .
وی افزود : محدودیت هایی که برای کامیون‌های ایرانی از طرف ترک‌ها اعمال شود،از طرف ما نیز برای ترک ها اعمال خواهد شد .
ترکیه از سال گذشته به دلایل و بهانه‌های مختلفی مرز بازرگان را به تعطیلی کشانده است.
اما با توجه به اخبار ارسالی ، اطلاعات جدیدی از طرف سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای به دست آمد که در ذیل به آن اشاره می کنیم .
مدیر کل دفتر ترانزیت و پایانه‌های مرزی سازمان راهداری در مصاحبه ای اعلام کرد : با مقابله به مثل ایران با بازگرداندن تعدادی از کامیون‌های ترک به خاک کشورشان ، ترک‌ها از اعمال محدویت سوخت عقب نشینی کردند و در حال حاضر تردد‌ها به حالت عادی بازگشت.
محمد جواد عطرچیان در این رابطه گفت: ترکیه در روزهای ابتدایی اردیبهشت ماه در اقدامی یک طرفه اقدام به اعمال محدودیت سوختی برای کامیون‌های ایرانی کرده بود و هر کامیونی که از حجم مورد نظر ترک‌ها بیشتر سوخت داشت عودت داده شد.
وی در ادامه گفت : این اقدام ترک‌ها که بر خلاف توافقات و همکاری‌های ترانزینتی دوجانبه بین مسئولین شکل گرفته بود باعث بازگردانده شدن بیش از 20 کامیون ایرانی به مرز داخلی کشور شد که این مسئله مشکلات زیادی را برای عبور خودروهای ترانزیتی ایران به وجود آورد.
مدیر کل دفتر ترانزیت و پایانه‌های مرزی سازمان راهداری در این رابطه گفت : ایران مراتب اعتراض خود را از طریق سفارت خود در آنکارا به وزارت حمل و نقل ترکیه اعلام و به منظور رعایت اصل همکاری‌های دوجانبه به طور رسمی اعلام کرد به تعداد خودروهای ایرانی که مجبور به بازگشت می‌شوند ، از ورود کامیون‌های ترک به ایران جلوگیری خواهد شد.
با آغاز فرایند مقابله به مثل ایران، ترک‌ها بار دیگر شرایط را به حالت عادی بازگرداندند و در حال حاضر ترافیک کامیون‌های دو طرف در حال تردد عادی است و برای روزهای آینده مشکلی نخواهیم داشت.
ایشان در پاسخ به خبرنگار خبرگزاری در خصوص تکرار احتمالی اینگونه اقدامات از سوی ترکیه ، عنوان کرد: ایران بارها حسن نیت خود را نشان داده است و از این پس نیز بر پایه همین اصل پیش می رود. البته همانطور که از طریق سفارت کشورمان در آنکارا نیز اعلام شده در صورت هر اقدامی از سوی ترکیه، ایران مقابله به مثل خواهد کرد تا شرایط موجود در مرز دو کشور به حالت برابر برسد.
اما اشاره ای می کنیم به احداث پل دوستی برای همکاری های تجاری-اقتصادی بین کشور ایران و جمهوری آذربایجان و نحوه ی عملی شدن این طرح .
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی احداث پل دوستی ایران و آذربایجان را گامی عملی در جهت افزایش مبادلات اقتصادی دو کشور و همکاری دو جانبه عنوان کرد.
ارسلان فتحی پوردر مصاحبه انجام شده ، ایران و آذربایجان را دو کشور برادر و دوست دانست و گفت: با اجرا شدن این طرح گامی مهم در ارتقاء روابط تجاری و اقتصادی و سایر زمینه ها خواهیم داشت.
وی ، توسعه شبکه ی حمل و نقل بین المللی مناسب بین کشورهای ایران و جمهوری آذربایجان را گامی اجرایی در جهت توسعه مبادلات اقتصادی و حضور فعال تجار در بازارهای بین المللی کشور و همچنین افزایش سطح روابط آنها را مهم ارزیابی کرد و اظهار امیدواری نمود با عملیاتی شدن این طرح و احداث پل دوستی ایران و آذربایجان در منطقه خداآفرین بتواند برای رونق اقتصادی منطقه ارسباران مفید واقع شود.
نماینده کلیبر، خداآفرین و هوراند را در مجلس شورای اسلامی منطقه آزاد ارس و توسعه آن تا شهرستان خداآفرین و منطقه ارسباران را گامی به جلو برای رونق این منطقه برشمرد و اظهار امیدواری خود را در مورد راه اندازی گمرک خداآفرین و احداث پل دوستی ایران و آذربایجان در قلی بیگلو نشان داد . امید است بتوانیم با جذب سرمایه گذاران داخلی و خارجی در محدوده منطقه آزاد تجاری صنعتی ارس در خداآفرین بتوانیم زمینه اشتغال زایی و توسعه سرمایه گذاری مناسب را برای مردم شریف منطقه ایجاد کنیم .
آقای فتحی پور اظهار امیدواری کرد که با اتمام عملیات مطالعاتی احداث این پل استراتژیک و تأمین اعتبارات لازم از سوی سازمان منطقه آزاد تجاری صنعتی ارس و وزارت راه و شهرسازی عملیات اجرایی آن بزودی آغاز خواهد شد تا شاهد تحولات مهمی در منطقه باشیم.