حمل و نقل بین المللی ساز و کاری است اقتصادی که همواره در سالیان متمادی در تامین معاش و ارائه خدمات تجاری در کسب و کار صادرات و واردات نقش داشته است . یکی از عوامل کلیدی که موجب پیشرفت این صنعت می شود ، تامین زیرساخت های لازم و فراهم سازی امکانات حمل و نقل در بخش صنعتی داخلی و همچنین ایجاد فضای تجاری برای کشور هایی است که از این سرویس ها استفاده می کنند . در این نوشته به جلسه بخش ترانزیت دریایی در هیات مدیره شرکت کشتیرانی دریای خزر و برنامه ششم وزارت راه و شهرسازی در بخش ریلی می پردازیم . 

همزیستی اقتصاد و فرهنگ ، از شروط اولیه توسعه حمل و نقل است . در حال حاضر تمرکز برنامه ششم توسعه  بر توسعه بخش ریلی است. در این برنامه  توجه بیشتر به مناطق محروم متمرکز است. چندی پیش وزیر راه‌وشهرسازی ، عباس آخوندی ، در همین رابطه گفت: در تهران روزانه دو میلیون مسافرت انجام می‌شود و در کشور نیز یک میلیارد و 700 میلیون سفر انجام می‌شود که در همه ی آنها  از جاده ها استفاده می شود و انتقال 40 درصد این سفرها از جاده به ریل نیازمند روی‌دادن اتفاق بزرگی است که باید رخ دهد تا نظام حمل‌ونقل خودرو محور به سمت حمل‌ونقل ریلی حرکت کند.

در این رابطه زهرا ایرانشاهی می گوید :  چنانچه بخواهیم مطالعه کارشناسی بر روند توسعه و پیشرفت اقتصادی کشورهای توسعه‌یافته، بدون گرته ‌برداری از فرهنگ غالب بر جامعه ی موجود داشته باشیم ، خواهیم دید که نظام اقتصادی و فرهنگی آنها همگام با یکدیگر پیش می‌رود.

به‌عنوان مثال در کشور های توسعه‌یافته برای ایجاد فضای جدید شهری از کارشناسان مختلفی در رشته‌های مهندسی عمران و شهرسازی ، کارشناسان مسائل شهری ، مهندسان معماری ، جامعه‌شناسی، روانشناسی، و تاریخ‌شناسان شهری و مسئولان شهرسازی بهره گرفته می شود تا سازه ی  تولید شده جدید ، هم با استانداردهای روز مهندسی جهانی هم‌گام باشد و هم هویت تاریخی شهر را  حفظ کرده و هم دسترسی محلی و بین شهری را با مشکل رفت‌وآمد مواجه نکند.

با توجه به گفته های وزیر راه ، انتقال سفر های داخلی شهروندان به بخش حمل و نقل ریلی از ضروریات آینده خواهد بود . حمل و نقل شهری و بین شهری البته با توسعه استاندارد ناوگان شهری و بین شهری قابلیت تغییر به بخش ریلی را خواهد داشت .

کشور های آمریکا، کانادا و کره جنوبی، در سال‌های گذشته بعضی از بزرگراه‌های‌شان را خراب کردند و آن را دوباره به ساختار اولیه خود ، یعنی ایجاد ظرفیت محیط زیست و  کوچه‌باغ زیبا برگرداندند. آنها هم‌زمان با انجام این کار شبکه حمل‌ونقل ریلی برون و درون‌شهری‌شان را به شکلی مویرگی گسترش دادند و همچنین هزینه دسترسی به اتوبان‌ها را به‌خاطر مصرف بیشتر سوخت در آنجا و افزایش تصادفات جاده‌ای کمی بالا کشیدند.

مقدمه فرهنگ‌سازی در صنعت حمل‌ونقل به‌عنوان حوزه‌ اقتصادی‌ای که برای توسعه آن به ریشه یابی نیاز است بخش اقتصاد و  فرهنگ همگام با یکدیگر پیش می روند، سرمایه‌گذاری اقتصادی و سرمایه‌گذاری در تربیت نیروی انسانیِ کافی خواهد بود .

سرمایه‌گذاری اقتصادی به‌عنوان شرط پایه‌ای توسعه این صنعت گران‌قیمت ،به خودی خود، مقوله‌ای است بسیار تخصصی . به این معنی که متصدیان و فعالان دولتی و خصوصیِ این صنعت باید متکی به بینشی وسیع باشند تا تشخیص دهند کدام قسمت از این صنعت نیاز به سرمایه‌گذاری  دارد و برای هرکدام چه میزانی از سرمایه گذاری صنعتی و تجاری لازم خواهد بود . در انواع حمل‌ونقلی ، تجربه جهانی در سال‌های اخیر چنین نشان داده که مدل شئون حمل ‌و نقل ریلی بهترین نوع حمل‌ونقل به‌لحاظ حفظ بهتر محیط زیست و ایجاد امنیت سفر است.

در واقع کشور های آمریکا ، کانادا و کره جنوبی در تلاش بودند با این زیرسازی ها استفاده از بخش ریلی را ساده تر و جالب تر کنند تا افراد به استفاده از ناوگان ریلی شهری و بین شهری ترغیب شوند . جالب است بدانید که در آنجا برای استفاده از تونل‌ها و بزرگراه‌های شهری و جاده‌ای باید هزینه بالایی را بپردازید و در عوض شبکه مویرگی و به‌هم پیوسته ریلی با قیمتی ارزان‌تر و حرکتی سریع‌تر و ایمن‌تر شما را به مقاصدتان-  از هر نقطه به هر نقطه کشور که بخواهید بروید- می‌رساند.

در کشور ما در دولت یازدهم و با بررسی بخش ریلی کشور به 10 کریدور ریلی ، بر توسعه حمل‌ونقل ریلی تاکید شده است . اگرچه به زعم کارشناسان این حوزه ، این صنعت هنوز پیشرفت قابل ملاحظه‌ای نداشته است.

تمرکز برنامه ششم توسعه دولت بر توسعه بخش ریلی است. در این برنامه توجه این بخش به مثابه توجه به مناطق محروم در نظر گرفته شده است. چندی پیش نیز وزیر راه‌وشهرسازی در همین ارتباط  توجه به حمل‌ونقل حومه‌ای برای کلان‌شهرها را هم از رئوس برنامه ششم توسعه عنوان کرد.

اکنون با توجه به اینکه طبق سخنان وزیر پیشنهادی راه‌وشهرسازی در دولت دوازدهم حدود 6 هزار واگن ریلی با همکاری روسیه در ایران تولید خواهد شد و قطار سریع‌السیر تهران- قم- اصفهان نیز به صورت فاینانس راه‌اندازی می‌شود، عملا راه‌های توسعه این صنعت پرخرج و کم‌سود در کوتاه‌مدت و پرسود در بلندمدت چه از نظر اقتصادی و چه از نظر محیط‌زیستی، چه خواهد بود؟ در این زمینه باید منتظر بود تا وزیر پیشنهادی راه‌وشهرسازی رای اعتماد را بگیرد و رئوس برنامه‌های حمل‌ونقلی خود را نیز اعلام کند.

 نکته ی مهم دیگر ،  توسعه زیرساختی بخش ریلی و نوسازی و بهسازی شبکه ریلی در دولت یازدهم است که  پیشرفت‌های خوبی داشته است اما در بخش تامین ناوگان ، در اصلاح قوانین و بازیگری بخش خصوصی و ترغیب این بخش به سرمایه‌گذاری در حوزه ریلی به ‌عنوان تجارت سودآور هنوز به رشد مطلوبی نرسیده‌ایم و برای رسیدن به توسعه این بخش ، لازم است همه ارگان‌ها و مجموعه‌های دخیل در بخش خصوصی و دولتی با هماهنگی بیشتر با یکدیگر، ایجاد اعتماد و عزم عمومی برای اصلاح امور به ایده های کاربردی بیندیشند .  به بیان دیگر بخش اقتصاد و فرهنگ در کشور ما نیز باید هم‌گام با یکدیگر رشد کند.

 

حمل و نقل دریایی نیازمند توجه بیشتری است .

در این رابطه استاندار گیلان در مصاحبه ای گفت : حمل ونقل در دریای خزر نیازمند توجه بیشتر است.

محمدعلی نجفی پیش از ظهر امروز در نشست هیات مدیره شرکت کشتیرانی دریای خزر با اشاره به اینکه دریای خزر بستری کارآمد برای توسعه اشتغال و رونق بخشیدن به اقتصاد کشورهای حاشیه است ، اظهار کرد : اراده ما بر این است با تمام توان موانع اقتصاد دریا محور را  از بین ببریم.
وی با اشاره به اینکه حمل ونقل در دریای خزر نیازمند توجه بیشتری است ، بیان کرد: در گرفتن حق و حقوق گیلان با هیچ کس تعارف ندارم و با تمام ظرفیت و توان برای پیشبرد منافع استان پیش خواهم رفت و باید برای تقویت بنیه اقتصاد دریا محور همه جانبه  نگاه کنیم و بپذیریم که تقویت گیلان موجب تقویت کشور خواهد بود.
آقای نجفی با اشاره به اهمیت توجه به امر اقتصاد دریا محور استان گیلان  خاطرنشان کرد: تمام تلاش خود را برای تقویت حوزه اقتصادی استان به کار بسته‌ایم و باید موانع اقتصاد دریا محور را از پیش رو برداریم و این حوزه تقویت شود.
در ادامه این نشست مهندس علی اکبر غنجی رئیس هیات مدیره کشتیرانی دریای خزر با قدردانی از حمایت های استاندار گیلان در گسترش حجم ترانزیت با کشورهای حاشیه دریای خزر چنین گفت : حمل و نقل دریایی در خزر و افزایش سهم صادرات در این دریا مستلزم حمایت از کشتیرانی  به عنوان بزرگترین ناوگان ملی کشور در دریای خزر است.

مهندس غنجی شرکت کشتیرانی دریای خزر را به عنوان ناوگان ملی با سابقه ای درخشان دانست و خواستار حمایت هر چه بیشتر از این ناوگان حمل و نقل دریایی شد .

رئیس هیئت مدیره کشتیرانی دریای خزر همچنین تاکید کرد : اتفاقات خوبی بین دریای آزاد و کشورهای CIS در رخ دادن است که می‌تواند از مسیر ایران و به خصوص از بندر انزلی برای تحقق آن کمک گرفته شود که با تحقق این امر در توسعه‌ تجارت تحول خاصی را شاهد خواهیم بود که نتیجه آن می‌تواند توسعه اقتصادی استان گیلان را رقم بزند.