بارنامه زمینی سند و تضمین کالای مورد نظر می باشد و رابطه ی بین فرستنده و گیرنده را برای انجام تجارت حمل و نقل بین المللی تسهیل می کند . بارنامه زمینی در دسته های مختلفی تقسیم بندی می شود که در این مقاله به برخی از آن ها اشاره می کنیم .همچنین مراحل گردش بارنامه از مبدا تا مقصد بررسی می شود.
کالایی که به صورت جاده ای حمل می گردد ممکن است در بین راه از یک یا چند کشور مختلف عبور نماید تا به کشور مقصد وارد و در گمرک مقصد , کالا را تخلیه نماید .
در بعضی از کشورهای بین راه ، جهت اطمینان از این که کامیون حامل کالا مقداری از کالا را داخل کشور آنها تخلیه ننموده و یا دارای کالای ممنوعه نمی‌باشد , اقدام به بازرسی کامیونهای ورودی نموده و پس از کنترل مدارک مربوطه و ذکر مقدار کالا , به کامیون مربوطه اجازه ترانزیت از خاک کشور خود را می‌دهند . این شیوه عمل باعث تاخیر در رسیدن کالا به مقصد نهایی و معطلی بیش از اندازه در گمرکات ورودی و خروجی کشورها می‌شود .
حمل و نقل بین المللی در طول تاریخ دستخوش تغییرات زیادی بوده است . تغییرات در ساختار دستگاه های نظارتی ، تغییر تکنولوژی وسیله نقلیه و عوامل پیش بینی نشده و ... این تغییرات را شامل می شوند.
به منظور این نقیصه در سال ۱۹۵۹ ، مقرراتی جهت ایجاد تسهیلات در رابطه با تشریفات گمرکی کامیونهای حمل کالا که در جاده های بین‌المللی تردد می نمایند و از گمرکات مرزی کشورهای بین راه عبور می کردند , به وجود آمد .
بر طبق مفاد این مقررات, موسسات حمل و نقل بین‌المللی با خرید دفترچه کارنه تیر برای هر سفر, پرداخت حقوق و عوارض گمرکی محموله کامیون را تضمین می کنند . این ضمانت توسط شرکت های حمل و نقل بین‌المللی به اتاق بازرگانی مبدا سپرده می‌شود و در مقابل , اتاق بازرگانی محل با در اختیار قرار گذاردن دفترچه کارنه تیر ضامن عبور ترانزیت کامیون مربوطه تا گمرک نهائی می‌گردد .
نظار بر درستی اجرای مقررات (تیر) به عهده سازمان اتحادیه حمل و نقل بین المللی جاده ای معروف به ایرو IRU که یکی از سازمانهای وابسته به سازمان ملل متحد است ، می باشد و اطاق بازرگانی کشور صادر کننده کارنه تیر که عضو سازمان IRUاست , موسسه ضامن شناخته می شود.
دفترچه کارنه تیر عبارتست از دفترچه ای که توسط اتاق بازرگانی محل برای کامیونهایی که واجد شرایط مطابق با استاندارد تعیین شده در کنوانسیون تیر می باشند صادر می گردد .بدین طریق که موسسه حمل و نقل واجد شرائط ، جهت هر سفر کامیون خود، اقدام به خرید یک دفترچه از اتاق بازرگانی مبدا نموده و ضمانتنامه معتبر به اتاق مزبور ارائه می نماید .
هر دفترچه کارنه تیر دارای ۸ تا ۱۴ صفحه می باشد و کامیونهائی که تحت مقررات کارنه تیر تردد می نمایند پس از بارگیری در گمرک مبدا درب قسمت بار کامیون با سیم و سرب توسط گمرک مبدا پلمپ و ممهور و مشخصات مربوطه در کارنه تیر درج کی گردد . در هنگام خروج از مرز کشور مبدا در صورت سالم بودن پلمپ درب کامیون , پس از تشریفات گمرکی به کامیون اجازه خروج داده شده و بدین ترتیب کامیون کالا به گمرک کشور مقصد هدایت می گردد . علی رغم آنکه مقررات کارنه تیر برای تسهیل امور موسسات حمل و نقل جاده ای و وسیله نقلیه مربوطه صارد می گردد, ولی در عمل برای صاحبان کالا نیز ایجاد اطمینان در حمل و نقل صحیح و بدون کم و کاست کالا می نماید .
لازم به ذکر است که ایران در سال ۱۳۴۹ به این کنوانسیون ملحق گردید .
مراحل گردش بارنامه از لحظه صدور تا ترخيص کالا در شرايط اعتبار اسنادى :
1. صدور بارنامه توسط متصدى حمل در نسخه های کامل
2. تحويل بارنامه به فروشنده
3. ارائه بارنامه و بقيه اسناد حمل به بانک کارگزار توسط فروشنده
4. دريافت وجه اسناد از بانک توسط فروشنده
5. ارسال اسناد از بانک کارگزار فروشنده به بانک گشايش‌کننده اعتبار
6. دريافت وجه اعتبار اسنادى از بانک گشايش کننده و اخذ اسناد
7. ارائه اصل بارنامه به نماينده شرکت حمل و اخذ ترخيصيه يا قبض انبار
دسته بندی بارنامه های زمینی :
- بارنامه حمل مرکب فياتا ( - FIATA- Combined Transport B/L )
فدراسيون بين‌المللى اتحاديه‌هاى کارگزاران فياتا در خصوص متحدالشکل و يکنواخت کردن اسناد حمل مورد استفاده متصديان حمل و نقل اقدام نموده است. يکى از مهم‌ترين اين اسناد بارنامه حمل مرکب فياتا است که سند حمل سراسرى جهت شرکت‌هاى حمل‌کننده مى‌باشد. اين بارنامه که توسط کارگزاران صادر مى‌شود در حمل با کاميون، کشتي، قطار و هواپيما استفاده شده و مورد قبول بانک‌ها مى‌باشد.
بانک مرکزى ايران نيز رعايت اين مقررات را از تاريخ ۹/۷/۱۳۶۳ براى کليه بانک‌ها الزامى دانسته است.
خصوصيات حمل بارنامه حمل مرکب فياتا
- سندى بهاءدار و قابل معامله است.
- به تائيد اتاق بازرگانى بين‌المللى رسيده است.
- منطبق با مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادى اتاق بازرگانى بين‌المللى که مورد قبول کليه بانک‌ها است، مى‌باشد.
- صادرکننده بارنامه FBL با صدور اين بارنامه نه تنها خود مسؤوليت تحويل کالا به گيرنده را به عهده مى‌گيرد. بلکه مسؤوليت هر نوع عمل‌کرد ناصحيح و خلاف حمل‌کننده اصلى و عوامل مؤثر در حمل را نيز تقبل نمايد.
- در حمل مرکب به کار گيرى انواع مختلف وسايل حمل از قبيل کاميون، کشتي، قطار و هواپيما مورد استفاده قرار مى‌گيرد.
- مى‌تواند به حواله کرد صادر شود.
- منحصراً توسط کارگزاران مجاز فياتا صادر مى‌شود.
- ارائه ترخيصيه يا قبض انبار و ساير اسناد به گمرک جهت ترخيص و تحويل کالا
- راه نامه کامیون(دولت ایران عضو این کنوانسیون نشده است) :
راه‌نامه کاميون سندى است که فقط جهت حمل کالا با کاميون مورد استفاده قرار گرفته و مخصوص متصديان حمل مى‌باشد. اين سند تحت مقررات کنوانسيون CMR يا مقررات بين‌المللى حمل کالا از طريق جاده صادر مى‌گردد و حدود مسؤوليت‌هاى متصديان حمل و نقل جاده‌اى را مشخص مى‌نمايد.
مهم‌ترين ويژگى‌هاى اين راه‌نامه به شرح زير مى‌باشد:
- سندى غير قابل معامله است.
- تاريخ حمل و تاريخ صدور در آن مشخص شده است.
- حاوى نام و نشانى حمل‌کننده است.
- حاوى نام و نشانى فرستنده کالا است.
- مبداء حمل و مقصد کالا در آن مشخص مى‌باشد.
- نام و نشانى گيرنده کالا را مشخص مى‌کند.
- وزن، ابعاد، بسته‌بندي، تعداد و علائم کالا در آن مشخص شده است.
- هزينه‌هاى مربوط به حمل، گمرک و غيره در آن تعيين شده است.
- مجاز يا غيرمجاز بودن ترانس‌شيپمنت در آن قيد شده است.
لازم به يادآورى است که دولت ايران هنوز رسماً عضو اين کنوانسيون نشده است، اما به موجب ماده ۱ اين کنوانسيون هرگاه يکى از طرفين معامله عضو اين کنوانسيون باشد، مقررات کنوانسيون براى طرف دوم نيز لازم‌الاجراء خواهد بود.
حمل و نقل زمینی ساز و کاری است که در آن انتقال کالا برای فواصل منطقی انجام می گیرد . از طرفی مسیر بارگیری از بندر یا فرودگاه یا راه آهن ذکر شده تا رسیدن به انبار کالا یا محل مورد نیاز مشتری ، مسیری است که تنها قابلیت حمل با وسایل نقلیه زمینی(جاده ای) از جمله کامیون ، وانت و ... را داراست .
The land register is a document and guarantees the desired commodity and facilitates the relationship between the sender and the receiver for conducting the international shipping business.
International shipping agencies guarantee the payment of customs duties on truck cargoes by purchasing a carton for each trip. This guarantee will be provided by the international shipping company to the trading chamber of the origin. In contrast, the Chambers of Commerce will provide the Carne bomber with a copy of the transit of the truck to the final customs office.